EYÜPLÜ DEĞERLERİMİZ

DEĞERLERİMİZ

EDV, Eyübümüzden yetişmiş, semtimize ve ülkemize çeşitli katkılar sağlamış. Eyüplü değerlerimizi bu sayfadan tanıtmakta ve Eyüplü Dostlarımıza değerlerimiz hakkında bilgilendirmeler yapmaktadır.

Deli Halit Paşa

Asker ve Devlet Adamı

(D:1883 – Ö:1925)

Eyüp’e Gelişi

1883 yılında İstanbul’da doğan Halit Paşa, 1900’lerin başında, annesi ve kardeşi Sami ile Eyüp’e gelmiş ve Şifa Yokuşu’nda bulunan büyük konağa yerleşmişlerdir. Görevi gereği çoğunlukla İstanbul dışında olan Halit Paşa’nın annesi ve kardeşi Eyüp’te uzun süre yaşamışlardır.

Askeri Hayatı

Cesareti ve sinirliliğiyle ünlü Halit Paşa, 14 Ocak 1901’de girdiği Harp Okulu’ndan, 22 Ağustos 1903’te Teğmen olarak mezun olmuş ve ardından Yemen’de iki yıl görev yaparak 1908’de Mülazım-ı Evvelliğe (üstteğmenliğe) terfi etmiştir. Daha sonra Yanya’ya ve sonra tekrar Yemen’e gönderilen Halit Paşa, 1911 yılında yüzbaşı olarak, Trablusgarp’a gitmiştir. 1912 ile 1913 yılları arasında Balkan savaşında bölük komutanlığı yapmış, sonrasında İstanbul’da kısa bir süre Harbiye dairesinde çalışmıştır. 1913 ile 1914 yılları arasında Teşkilatı mahsusa’da görev alan Halit Paşa, Birinci Dünya savaşı çıktığında bu kuruluşun özel bir birliğiyle Artvin’e gönderilmiştir. 1914 ile 1916 yılları arasında Çoruh Müfreze Komutanlığı yapmış ve kaymakamlığa terfi etmiştir. 1916 ile 1917 yılları arasında rahatsızlılığı dolayısyla, tedavi için Avusturya’ya gönderilen Halit Paşa, dönüşünde önce Dersim Mıntıka Komutanlığına getirilmiş, ardından II. İnönü Muharebesi’ne Sağ Cenah Grubu Kumandanı ünvanı ile katılmıştır. Daha sonra yarbay rütbesiyle 3. Kafkas Tümeni Komutanlığı yapan Halit Paşa, daha sonra 9. Kafkas Tümeni Komutanlığına getirilmiş ve Kars’ın alınmasında önemli rol oynamıştır. 1921 yılında Doğu cephesinden Batı cephesine aktarılmış ve kolordu komutanı yetkisiyle Kocaeli grup komutanı olmuştur. Büyük Taarruz’a ise Kocaeli Grup Kumandanı olarak katılmış ve taarruzdaki başarıları nedeniyle 31 Ağustos 1922’de olağanüstü terfiden tümgeneralliğe yükselmiştir. Büyük taarruzdan sonra grubunun lağvı üzerine Batı Cephesi Komutanlığı emrine verilmiştir.

Siyasi Hayatı

Mustafa Kemal Paşa’nın ısrarı üzerine siyaset hayatına atılan Halit Paşa, 1923 ile 1925 yılları arasında TBMM’nin ikinci döneminde Ardahan Milletvekili olarak seçilmiştir. Halit Paşa’nın dört takriri, dört kanun teklifi ve üç değişiklik teklifi vardır. Çoğu askerlikle ilgili olan bu tekliflerin sadece bir tanesi kabul edilmemiştir.

Vefatı

Mecliste yaşanan bir arbede sonucunda silahına davranınca Ali ÇETİNKAYA tarafından tabancayla vurulmuş ve ağır yaralanan Halit Paşa, bir gün sonra vefat etmiştir. Cenazesi Eyüp’teki evinin yanındaki aile mezarlığa gömülmüş fakat naaşı 1988 yılında Ankara’da açılan devlet mezarlığına taşınmıştır.

Deli Halit Paşa’nın Ailesi ve Eyüp ile İlişkisi

Halit Paşa’nın Eyüplülüğünü ebedileştirilmek ve adını yaşatmak amacıyla 1990’lı yıllarda, Kurukavak Caddesi’nin adı “Halit Paşa Caddesi” olarak değiştirilmiştir. Ailesi, Kars’ın alınmasında Halit Paşa’nın büyük katkısı olduğu için “KARSIALAN” soyadını almış ve uzun yıllar Eyüp’te yaşamıştır. Kardeşi Sami KARSIALAN semtte “Şifalı Sami Bey” olarak anılmıştır.

Yaptığı katkılar ve hizmetlerle Türk tarihinde önemli bir asker ve devlet adamı olan Halit Paşa, Eyüp Semti ve Eyüplüler içinde de unutulmaz değerlerimiz arasında her zaman yer alacaktır.

Yahya Galip KARGI

Devlet Adamı

(D:1876 – Ö:1942)

Ailesi ve Eğitimi

Yahya Galip KARGI, 1876 yılında Düğmeciler mahallesindeki Ümmi Sinan Külliyesinin haremlik bölümünde doğmuştur. Babası Ali Rıza Bey, annesi ise Emine Hanım’dır. Mekke Kazaskeri Arif Beyin kızı Rafiye Hanım’la evlenmiş ve bu evlilikten iki çocuğu (Müşerref, D:1900) , Fahrettin (D:1907) ve halen üçü hayatta olan on torunu dünyaya gelmiştir. Yahya Galip, ilk ve orta öğrenimini Darülfeyz İptadi mektebi ve Ayvansaray Rüştiyesi’nde bitirmiştir.

Mesleki Hayatı

1892-1903 yılları arasında Divan-ı Muhasebatta katiplik, 1907 ile 1911 yılları arasında Amasya, Muş ve Aydın’da muhasebecilik, 1912 ile 1917 yılları arasında ise Bitlis, Hicaz, Halep, Ankara’da defterdarlık yapmıştır. Yahya Galip Bey, defterdarlık görevinde iken, Ankara Valisi Muhittin Paşa’nın (1919) tutuklanmasıyla valilik makamı boşalmış ve yeni kurulan kabine Ankara’ya vali olarak Ziya Paşa’yı atamıştır. Halbuki, Ankara kendi valisini seçmişti bile. Bu vali “Hakan” lakabı ile anılan, tüm Ankaralılar tarafından sevilen ve güvenilen Defterdar Yahya Galip Bey’dir. Vali yardımcısı olarak göreve başlayan Yahya Galip Bey, Milli mücadelenin önemini çok iyi kavramış, bu işleri dirayet ve cesaretle idare edecek kudrete sahip bir insandı. Defterdar olarak, ticari erbabı kesimiyle ve tarikata bağlı bir kişi olarakta, dini çevrelerce desteklendi. Yahya Galip Bey’in ilk işi Muhitin Paşa’nın hapsettiği yüzlerce milliyetçi Ankaralıyı serbest bırakmak oldu. Bu hareket halkın moralini yükseltmiş ve kabinenin tayin ettiği Ziya Paşa’yı Ankaralıların tanımamak kararında olduklarını Heyeti Temsilliye Reisi Mustafa Kemal Paşa’ya, şu şifreli telgrafla bildirmişlerdir;

‘‘ Biz mukadderatımızı, ne böyle milletin mukadderatını bilmeyen hükümete, ne de sümme tedarik gönderilecek valiye terk edemeyiz ’’ diyerek “Hakan” lakabı taktıkları Yahya Galip Bey’i vali olarak kabullenmişlerdi. Yahya Galip KARGI, 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılmasıyla asil olarak Ankara valiliğine getirilmiştir.

Yahya Galip Bey’in İfadeleri ile Mustafa Kemal Paşa’nın Ankaraya Gelişi

Yahya Galip Bey, 1938 yılında Cumhuriyet Gazetesine yaptığı röportajında Sivas’tan gelen telgrafın meali ile başayarak Atatürk’ün Ankara’ya gelişini şöyle anlatıyor;

“ ‘‘ Mustafa Kemal Paşa Sivas’tan hareket etmektedir, gerekli hazırlıklar yapılsın. ’’

Verilen cevap;

‘‘İcap eden tertibat alınmıştır. Paşamızın Ankara’ya teşriflerini bekliyoruz ’’

Ankara’yı siz o gün 29 Aralık 1919 günü görmeliydiniz, sokaklar adam almıyordu, herkes paşayı karşılamaya koşuyordu ve inanın herkesin yüzünde o gün işin sebebi keşfedilmeyen ilahi bir sevincin izleri vardı. Nihayet o an geldi. Bir ferdi millet olarak iş başına geçtiğini ilan ettiği için resmi üniforma giymemiş, büyük kalabalık karşısında çok etkilenmişti. Niye buralara kadar zahmet ettiniz, halkın hep bir ağızdan seni görmeye geldik paşam, vatan uğruna ölmeye geldik paşam diye bağırdığını hatırlıyorum.”

Mustafa Kemal Paşa’nın Dilinden Yahya Galip Bey

Bir de Mustafa Kemal ATATÜRK’ten, Yahya Galip Bey’i dinleyelim. Milli mücadele yılları, Çerkez Ethem kurmuş olduğu çete teşkilatı ile yaptığı başarılı işlerden sonra kumandanları hiçe sayarak kendini Umum Kuvay-i Milliye kumandanı olarak görüyordu. Ethem ve kardeşi doğrudan valilere ve herkese buyruk savurup, asmakla tehdit ediyordu. Ethem Bey, Ankara ve hükümet üzerinde etki yapmak istemiştir. Yozgat ayaklanmasını bağlı bulunduğu Ankara valisine mal edip, bundan dolayı öbür ayaklandırıcılara uyguladığı cezayı uygulamaya karar verir ve Ankara valisini Yozgat’a çağırır ve Mustafa Kemal ATATÜRK, ‘’Ankara valisi, ulusal girişimlerde olağanüstü hizmet ve özveri göstermiş Yahya Galip Bey’dir. Özellikle bizce hizmeti beğenilmiş, varlığı pek gerekli ve yararlı bir kişi olduğu biliniyordu. Ethem, böyle değerli bir kişiyi darağacına vermeye bizi zorladı. Elbette veremedik, veremezdik ’’ demiştir.

Mustafa Kemal Paşa’nın büyük teveccühünü kazanan Yahya Galip Bey, Cumhuriyet tarihine yaptığı hizmetlerle de Mustafa Kemal Paşa’nın ne kadar haklı olduğunu ortaya koymuştur.

Milletvekilliği Dönemi

22 Ağustos 1920’de Kırşehir’den I. Dönem milletvekili olan Yahya Galip KARGI, 23 Nisan’ın ulusal bayram olması için verdiği önergeye çıkan muhalif seslere “Eğer millet sizin düşüncelerinizde olsaydı bu meclis toplanmazdı, bu böyle mutlu bir gündür ki milat kurtuluş beratını o gün almıştır. İnşallah sonsuza kadar böyle devam edecektir. Bugünü semadaki melekler bile kutluyor” diyerek cevap vermiştir. Yahya Galip Bey ve milletvekili Şefik İNCE beyin girişimi ile 23 Nisan Çocuk Bayramı olarak ilan edilmiştir. 1. 2. ve 3. dönem Kırşehir’den 4. , 5. ve 6. dönem de Ankara’dan milletvekili seçilmiş ve TBMM’deki yerini ölümüne kadar korumuştur.

Yahya Galip KARGI’nın Eyüp ile İlişkisi

Yahya Galip KARGI, Eyüp’e sık sık gelir. Eyüplülerin hatırlarını sorar, istek ve arzularını dinler, sorunlarını çözmeye çalışırdı. Eyüp Spor’un kurulmasında katkıda bulunan Yahya Galip Bey, Eyüp sahasının alınması, Ankara’dan kaynak sağlanması ve saha için bostan sahiplerinin ikna edilmesinde de büyük katkılar sağlamış ve ayrıca, kendiside toprak bağışlamıştır. Kendisi, Kırk çeşmelerin açılmasında ve birçok konuda mütevazi kişiliğiyle, Eyüp’ün ve Eyüplülerin her zaman yanında olmuştur.

Cumhuriyet tarihine adını altın harflerle yazdıran büyük devlet adamı Yahya Galip KARGI, 13 Mayıs 1942’de vefat ettiğinde devlet töreniyle Eyüp Bahariye yolundaki (eski şehitlikte) kabrine defnedilmiştir. Eyüp’ün yetiştirdiği büyük devlet adamı KARGI, ülkemiz tarihine yaptığı katkılar ve hizmetlerle Eyüp Semti ve Eyüplüler için önemli değerlerimiz arasında yerini almıştır.

(http://www.ummisinan.com’ adresinden değiştirilerek alınmıştır).